Παιδιά και Γυμναστική από κ. Αντρέα Πρέζα, ιδρυτή του YOUTH MOVEMENT PERFORMANCE, Λευκωσία.
Όπως
όλοι γνωρίζουμε ο τρόπος ζωής και οι ασχολίες των ανθρώπων έχουν αλλάξει
δραματικά τα τελευταία 5- 10 χρόνια, αλλάζοντας ταυτόχρονα και τις ασχολίες και τις συνήθειες των παιδιών. Συνέπεια
των αλλαγών αυτών, αποτελούν η μη εκγύμναση των παιδιών και η συχνή εμφάνιση
της παιδικής παχυσαρκίας.
Η
παιδική παχυσαρκία, σύμφωνα με έρευνες, βρίσκεται σε ψηλά επίπεδα θέτοντας σε
κίνδυνο την υγεία των παιδιών. Η εμφάνισή
της οφείλεται σε δύο κυρίους λόγους: στην κακή διατροφή και στο μειωμένο χρόνο
ή απουσία γυμναστικής. Στο πάρων στάδιο,
σε αυτό το άρθρο, θα επικεντρωθούμε στο θέμα της γυμναστικής. Μερικά εύλογα ερωτήματα που αφορούν στην
γυμναστική για παιδιά είναι: Σε ποια ηλικία είναι καλά να αρχίσει να γυμνάζεται
ένα παιδί; Ποιο είδος γυμναστικής είναι
το καταλληλότερο και ποιος είναι ο στόχος του γυμναζόμενου παιδιού σε κάθε
ηλικία; Η εξειδίκευση σε κάποιο άθλημα
σε μικρή ηλικία έχει μήπως αρνητικά αποτελέσματα;
Ένα
παιδί μπορεί να αρχίσει να γυμνάζεται στην ηλικία μόλις των 2 ετών. Πρέπει να σημειωθεί πως στην περίπτωση που
ένα παιδί είναι παχύσαρκο,
παρατηρούνται βασικές αναπτυξιακές
καθυστερήσεις στις ηλικίες των 4-5
χρονών λόγω μειωμένων ευκαιριών και μειωμένων κίνητρων. Ο κύριος αρχικός στόχος
εκγύμνασης των παχύσαρκων παιδιών είναι η εύρεση μεθοδολογιών γυμναστικής που αρέσουν σε αυτά και η
επικέντρωσή τους σε αυτές, ιδιαίτερα στα αρχικά στάδια.
O κάθε γονιός πρέπει να γνωρίζει πως η
γυμναστική για παιδιά μπορεί να διαχωριστεί σε 4 κατηγορίες/ ηλικίες σύμφωνα με
τις αναπτυξιακές τους ικανότητες και ανάγκες:
1. Ηλικίες 2-5 χρονών. Ο στόχος σε αυτή την κατηγορία είναι να
αρχίσουν τα παιδιά να μαθαίνουν και να εκτελούν τις βασικές κινήσεις του σώματος με το σωστό τρόπο όπως
τρέξιμο, ρίψη, χοροπήδημα και άλλες κινητικές
δεξιότητες. Μέσω της εξειδικευμένης γυμναστικής αναπτύσσουν επίσης τη
λεπτή κινητικότητα, τον οπτικοκινητικό συντονισμό και τον επιδέξιο χειρισμό αντικειμένων.
Πρέπει να σημειωθεί πως επιστημονικές μελέτες έχουν αναφέρει πως η γυμναστική
σε αυτή την ηλικία είναι απαραίτητη γιατί μπορεί να καθορίσει την υγεία των
παιδιών σε μεταγενέστερο στάδιο. Το ελεύθερο παιχνίδι αποκλειστικά δεν είναι
αρκετό για την πλήρη ανάπτυξη του παιδιού καθώς δεν περιλαμβάνονται οι
προαναφερθέντες δραστηριότητες με στοχευμένο, προγραμματισμένο και
εξειδικευμένο τρόπο.
2. Ηλικίες 6-9 χρονών. Ο πρωταρχικός στόχος σε αυτή την κατηγορία
είναι επίσης η μάθηση και εκτέλεση θεμελιωδών κινήσεων όπως στις ηλικίες
2-5. Η φιλοσοφία είναι οργανωμένο παιχνίδι με στόχους. Η
συμμετοχή και ο ενθουσιασμός είναι τα δυο απαραίτητα στοιχεία του προγράμματος
γυμναστικής σε αυτή την κατηγορία. Η
ικανότητα και ο χρόνος συγκέντρωσης των παιδιών σε αυτές τις ηλικίες είναι
μειωμένη, γι΄ αυτό το λόγο οι πολλές και σύνθετες οδηγίες είναι καλύτερα να
αποφεύγονται.
3. Ηλικίες
10-13 χρονών. Η φιλοσοφία σε αυτή
την κατηγορία είναι η εξερεύνηση μέσω της
γυμναστικής. Οι αυξημένες και ήδη αποκτημένες δεξιότητες, καθώς και η ωρίμανση,
σε αυτές τις ηλικίες είναι τα χαρακτηριστικά που μπορούν να συνδεθούν άμεσα με
την αθλητική τους ικανότητα, η οποία χρειάζεται βελτίωση με την πάροδο του
χρόνου.
Η επιλογή ασκήσεων, δίνοντας απλές οδηγίες και
χρησιμοποιώντας κίνητρα, αποτελούν τη φιλοσοφία της προπόνησης. Η ομαδικότητα πρέπει να καλλιεργείται μέσω
της προπόνησης, ενώ η γυμναστική σε ατομικό επίπεδο είναι καλυτέρα να
αποφεύγεται. Σε αυτή την κατηγορία και
συγκεκριμένα από την ηλικία των 12 χρονών και άνω, η γυμναστική μέσω μυϊκής
ενδυνάμωσης μπορεί να αρχίσει.
4.
Ηλικίες
14 και άνω. Σε αυτή τη κατηγορία η
γυμναστική έχει πολλές ομοιότητες με τη γυμναστική ενός ενήλικα. Στους εφήβους
παρατηρείται αυξημένη μυϊκή μάζα και κινητική ανάπτυξη. Η φιλοσοφία πίσω από αυτό το στάδιο είναι γυμναστική μέσω εφαρμογής. Συγκεκριμένα, η γυμναστική είναι περισσότερο
πολύπλοκη, πραγματοποιείται σε μεγαλύτερη ένταση, και η εξατομίκευση μπορεί να είναι
εφικτή. Η ευκινησία, η σταθεροποίηση και η ευλυγισία των αρθρώσεων είναι
σημαντικά στοιχεία τα οποία καθορίζουν την αθλητική επίδοση των εφήβων. Στην
περίπτωση όπου οι έφηβοι δεν έχουν τα προαναφερθέντα στοιχεία, κρίνεται
απαραίτητο να τα βελτιώσουν μέσω της γυμναστικής.
Κάτι
το οποίο παρατηρείται έντονα, είναι η εξειδίκευση μικρών παιδιών σε κάποιο
άθλημα και στηρίζεται στην ίδια φιλοσοφία με τη φιλοσοφία εκγύμνασης ενός
ενήλικα, χωρίς όμως να λαμβάνονται υπόψη οι αναπτυξιακές αλλαγές του παιδιού. Ένα
παιδί δεν μπορεί να γυμναστεί ως ‘μικρός ενήλικας’ και η γυμναστική μεταξύ ενός
ενήλικα και ενός παιδιού διαφέρουν λόγων των αναπτυξιακών τους διαφορών που διαχωρίζονται
σε νευρολογικές, μυϊκές, σκελετικές, ορμονικές. Από τη μία πλευρά, η
εξειδίκευσή στο ποδόσφαιρο, τένις, κολύμβηση και άλλα αθλήματα, μπορεί να
ενισχύσει την αθλητική απόδοση, κάτι το οποίο θα παρατηρηθεί στα αρχικά στάδια.
Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα πάντοτε με επιστημονικές έρευνες, ο βαθμός ψυχολογικής
πίεσης και κόπωσης, σωματικής εξουθένωσης και ο αυξημένος κίνδυνος τραυματισμών
έχει περισσότερη βαρύτητα και πιθανόν να φέρει αντίθετα αποτελέσματα.
Η
φιλοσοφία εκγύμνασης ενός παιδιού πρέπει να στοχεύει στην Μακροχρόνια Αθλητική
Ανάπτυξη (ΜΑΑ) και να έχει ως κίνητρο την βελτίωση της φυσικής κατάστασης και
όχι της επίδοσης. Η ΜΑΑ στηρίζεται αρχικά στην εξοικείωση των παιδιών με την
γυμναστική σταδιακά, όπως αναφέραμε
πιο πάνω με τις κατηγορίες (ηλικίες 2-5, 6-9, 10-13, 14+). Αφού προηγηθεί η
ΜΑΑ, τότε ένας έφηβος έχει τις βάσεις και είναι πλέον σε θέση να ανταποκριθεί στην
εξειδίκευση σε ένα άθλημα. Επίσης, η ΜΑΑ βελτιώνει την αθλητική εμπειρία και
μειώνει τους τραυματισμούς.
Όπως
έχει προαναφερθεί, τα παιδιά είναι αναγκαίο να γυμνάζονται από μικρή ηλικία
(από 2 ετών), έτσι ώστε να υιοθετήσουν ένα υγιή τρόπο ζωής και να βελτιώσουν
την ποιότητα της ζωής τους. Συνοψίζοντας, η κάθε ηλικιακή ομάδα έχει τον κύριο
στόχο της και στηρίζεται στα αναπτυξιακά δεδομένα του κάθε παιδιού. Η εξειδίκευση
σε κάποιο άθλημα είναι καλύτερα να πραγματοποιείται σε ηλικίες άνω των 15 χρονών,
αφού έχουν εξοικειωθεί με διάφορα αθλήματα και αφού οι θεμελιώδης κινήσεις του σώματος έχουν καλλιεργηθεί.
Η εκγύμναση των παιδιών είναι προτιμότερο να στηρίζεται στην Μακροχρόνια Αθλητική
Ανάπτυξη.
Βιβλιογραφία:
Brooks
T. and Stodden D. Essentials of Youth Conditioning and Fitness. 2nd Edition, Texas: Chaplain Publishing.